Đông trùng hạ thảo là gì? Phần loại đông trùng hạ thảo và cách sử dụng

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều những loại thực phẩm chức năng, bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Bên cạnh đó cũng có rất nhiều những sản phẩm tươi rất tốt như: yến, hồng sâm, nhân sâm… Và một trong những thực phẩm không thể không nhắc đến chính là đông trùng hạ thảo.

Trong dân gian người ta thường chỉ biết đến đông trùng hạ thảo như một lọai thuốc bổ, có chứa rất nhiều các dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Còn theo những nhà khoa học cho biết Đông trùng hạ thảo là một loại đông dược quý. Bản chất của nó là dạng ký sinh của loài nấm Ophiocordyceps sinensis thuộc nhóm nấm Ascomycetes trên cơ thể ấu trùng của một vài loài bướm trong chi Thitarodes Viette, 1968 (trước đây phân loại trong chi Hepialus Fabricius, 1775). Phần dược tính của đông trùng hạ thảo đã được chứng minh là do các chất chiết xuất từ nấm Ophiocordyceps sinensis. Loại thần dược này gần đây mới được các bác sĩ đông y Việt Nam sử dụng nhưng nó đã được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền Trung Hoa và y học cổ truyền Tây Tạng.

Đông trùng hạ thảo nghe cái tên cũng thấy toát lên đuuợc vẻ cao sang, quý hiếm. Vậy các bạn có biết tại sao chúng có tên như vậy không? Tên gọi “đông trùng hạ thảo là xuất phát từ quan sát thực tế.  Vào mùa hè nấm Ophiocordyceps sinensis mọc chồi từ đầu con sâu nhô lên khỏi mặt đất. Khi mùa đông đến thì nhìn cặp cá thể này giống con sâu (côn trùng), còn đến mùa hè thì chúng trông giống một loài thực vật (thảo mộc) hơn.” Đông trùng hạ thảo là sự kết hợp của hai giai đoạn này, nó vừa là con, cũng vừa là thực vật.

Bạn có biết trong đông trùng hạ thảo có những chất gì mà nó lại được coi là một loại thuốc bổ chưa? Trong đông trùng hạ thảo dược chất chính có giá trị cao nhất trong y học là Cordycepin. Đây là dược chất có giá trị rất cao trong y học, là chỉ tiêu quan trọng đánh giá sự quý hiếm của Đông Trùng Hạ Thảo. Nó có thể ức chế sự phân hạch của các tế bào ung thư, trì hoãn sự lây lan của các tế bào ung thư, phục hồi tuyến tụy, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường và các bệnh về gan, phổi. Nâng cao sức đề kháng, tăng khả năng miễn dịch, ích phế, bổ thận. Bên cạnh đó còn có Adenosine – là một loại đường tham gia cấu thành nên DNA, ATP tạo ra các hoạt chất khác như Cordycepin, D- mannitol. Tác dụng của Adenosine rất to lớn. Nó giúp ổn định huyết áp, chống rối loạn nhịp tim cho các bệnh nhân tim mạch, cao huyết áp và tai biến mạch máu não. Đây là một chất giúp tăng cường tác dụng an thần, trấn tĩnh thần kinh, giảm cholesterol trong máu và chống xơ vữa động mạch. Bên cạnh đó adenosine còn giúp tăng cường oxy trong máu và tác dụng lưu thông máu trong cơ thể, cải thiện năng lực cơ bắp. Một trong những chức năng của chất này còn làm tăng cường chức năng tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng, thúc đẩy phát triển đối với trẻ chậm lớn. Chất này còn làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể, trẻ hóa tế bào, làm đẹp da và hạn chế bệnh tật của người già. Không những tốt với người già mà chất này còn có tác dụng đối với những người trưởng thành. Nó giúp điều hòa nội tiết tố (Hormone), hỗ trợ chức năng sinh lý cho cả nam lẫn nữ.

Trong Đông trùng hạ thảo còn có chứa 17 loại axit amin. Đây là một trong những loại thực phẩm có thành phần đạm thực vật quý hiếm, nhiều loại vitamin như: A, B, C, D, E, K, các nguyên tố vi lượng calcium, manganese, selenium, đồng, sắt, kẽm. Trên trái đất chúng ta, rất hiếm thực vật có chứa selenium. Selenium rất quý vì có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, phòng ung thư. Mannitol cũng là một thần dược có tác dụng to lớn trong đông trùng hạ thảo. Chất này có thể tìm thấy ở nhiều thực vật, song đông trùng hạ thảo có hàm lượng diosmol cao nhất, ngoài công dụng làm giảm mỡ máu, đường máu và cholesterol, nó còn giúp mạch máu giãn nở, chống các căn bệnh tim mạch rất hữu hiệu.

Có hơn 500 giống đông trùng hạ thảo, nhưng đó là đông trùng hạ thảo thông thường còn thực chất trên thế giới hiện nay chỉ có giống Cordyceps Sinensis mới được được gọi là đông trùng hạ thảo.

Đây là loại đông trùng hạ thảo quý hiếm, có giá trị nhất, xuất hiện chủ yếu ở vùng núi cao >4000m (đỉnh núi Himalaya) Tây Tạng, Tứ Xuyên (Trung Quốc), Bhutan. Trung Quốc, Bhutan là nơi có đông trùng hạ thảo tự nhiên nhiều rất bởi điều kiện và địa hình nơi đây rất thích hợp. Còn các nước Việt Nam, Nhật, Hàn Quốc đa số đều là đông trùng hạ thảo nhân tạo. Chúng được nuôi cấy đông trùng hạ thảo dựa trên cơ thể ấu trùng (nhộng, sâu) hoặc cơ chất từ đậu xanh, vỏ trứng, …

Đông trùng hạ thảo có ba dạng chính, tùy vào từng loại mà người ta có các cách sơ chế riêng. Với dạng đông trùng hạ thảo nước nước người ta sơ chế, đóng thành gói hoặc chai dạng dung dịch. Còn với dạng viên thì cần phải chế biến, tổng hợp thành dạng viên, tiện dụng. Dạng bột chính là từ đông trùng hạ thảo khô sơ chế, tán bột, có thể dùng dưới nhiều hình thức.

Giống như các loại thảo mộc khác, thì đông trùng hạ thảo cũng có hai dạng là dạng tươi và dạng khô. Đông trùng hạ thảo tươi chính là vẫn còn nguyên con, mới được khai thác trong vòng 1 tháng trở lại nên đảm bảo hàm lượng dược chất tối đa. Tuy nhiên, đông trùng hạ thảo ở dạng tươi sau khi lấy về cần bảo quản ở nhiệt độ âm 50 độ C. Còn với Đông trùng hạ thảo khô thì bảo quan dễ hơn. Chỉ cần để nguyên con đã được làm sạch, phơi khô, có thể sử dụng trong thời gian dài. Nhưng trong quá trình phơi khô sẽ làm hàm lượng dược chất giảm, không cao bằng dạng tươi do đã qua sơ chế.

Đông trùng hạ thảo vừa là cây vừa là con, vừa là sự kết hợp giữa mùa đông và mùa hè, vừa là non, vừa là già nên đây có thể xem là một trong những thần dược quý chữa được bách bệnh. Ở Trung Hoa người ta đã sử dụng đông trùng hạ thảo từ rất lâu trong y học bởi những tác dụng to lớn của nó đem lại. Giáo sư Nguyễn Lân Dũng – Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam – tổng hợp từ các nghiên cứu trên thế giới đã nghiên cứu tìm ra 25 tác dụng của đông trùng hạ thảo

1- Chống lại tác dụng xấu của các tân dược đối với thận, thí dụ đối với độc tính của Cephalosporin A.

2- Bảo vệ thận trong trường hợp gặp tổn thương do thiếu máu.

3- Chống lại sự suy thoái của thận, xúc tiến việc tái sinh và phục hồi các tế bào tiểu quản ở thận

4- Làm hạ huyết áp ở người cao huyết áp

5- Chống lại hiện tượng thiếu máu ở cơ tim

6- Giữ ổn định nhịp đập của tim

7- Tăng cường tính miễn dịch không đặc hiệu

8- Điều tiết tính miễn dịch đặc hiệu

9- Tăng cường năng lực thực bào của các tế bào miễn dịch

10- Tăng cường tác dụng của nội tiết tố tuyến thượng thận và làm trương nở các nhánh khí quản.

11- Tăng cường dịch tiết trong khí quản và trừ đờm

12- Làm chậm quá trình lão hoá của cơ thể

13- Hạn chế bệnh tật của tuổi già

14- Nâng cao năng lực chống ung thư của cơ thể

15- Chống lại tình trạng thiếu oxygen của cơ thể

16- Tăng cường tác dụng lưu thông máu trong cơ thể

17- hạn chế tác hại của tia gamma đối với cơ thể

18- Tăng cường tác dụng an thần, trấn tĩnh thần kinh

19- Tăng cường việc điều tiết nồng độ đường trong máu

20- Làm giảm cholesterol trong máu và chống xơ vữa động mạch.

21- Xúc tiến tác dụng của các nội tiết tố (hormone).

22- Tăng cường chức năng tiêu hoá và hấp thu các chất dinh dưỡng

23- Ức chế vi sinh vật có hại, kể cả vi khuẩn lao

24- Kháng viêm và tiêu viêm

25- Có tác dụng cường dương và chống liệt dương

Theo kết quả nghiên cứu đã đăng tải trên tập San Nấm Dược Liệu Quốc Tế, đông trùng hạ thảo lại có những tác dụng to lớn đối với các hệ trong cơ thể con người.

● Đối với hệ nội tiết: Đông trùng hạ thảo hỗ trợ chữa bệnh, phục hồi chức năng của thận và ngăn ngừa suy thận, thận yếu… Đồng thời, còn giúp điều trị rối loạn, suy giảm chức năng tình dục, giảm ham muốn, vô sinh ở cả nam giới và nữ giới.

● Đối với hệ miễn dịch: Công dụng của đông trùng hạ thảo giúp tăng cường hoạt động miễn dịch, điều tiết phản ứng đáp tế bào lympho, giúp tiêu diệt virus, vi khuẩn gây bệnh, cải thiện sức đề kháng.

● Đối với hệ tuần hoàn máu, tim: Tác dụng của đông trùng hạ thảo làm giảm Cholesterol trong máu, tăng cường lưu thông máu não, giữ ổn định và điều chỉnh rối loạn nhịp tim, cải thiện huyết áp.

● Với hệ hô hấp, phổi: Acid trong đông trùng hạ thảo đặc trị chứng ho, làm sạch phổi và bảo vệ phổi khỏi tác nhân có hại từ môi trường.

Bên cạnh đó đông trùng hạ thảo còn giúp làm giảm suy nhược và mệt mỏi. đông trùng hạ thảo giúp tăng cao ATP và oxy trong cơ thể, từ đó người dùng luôn khỏe mạnh, cải thiện mệt mỏi, suy nhược. Trong đông trùng hạ thảo có chứa rất nhiều dưỡng chất tốt giúp cho việc làm đẹp da ngăn ngừa lão hóa đối với da, đặc biệt là lão hóa da ở tuổi già.

Bạn có thể ăn sống đông trùng hạ thảo theo cách dùng nước ấm rửa sạch dạng nguyên con khoảng 3g rồi nhai sống cũng rất tốt, giúp cải thiện giấc ngủ. Nhưng ăn sống chỉ nên ăn đông trùng hạ thảo ở dạng tươi còn với dạng khô thì đã được qua sấy nên sẽ cứng hơn, không nên ăn sống.

Đông trùng hạ thảo pha trà cũng rất ngon vì thế bạn nên pha trà đông trùng hạ thảo để thưởng thức rất tốt cho sức khỏe. Để pha trà bạn dùng đông trùng hạ thảo nguyên con 5g pha cùng 3g nhân sâm trong khoảng 10 phút và sử dụng sẽ giúp ích khí tráng dương, chữa di tinh, liệt dương. Nếu bạn muốn tiện dụng hơn thì có thể sử dụng đông trùng hạ thảo dạng túi trà pha sẵn, thế nhưng nó sẽ không có nhiều chất dinh dưỡng như ban đầu.

Rượu là một trong những hương vị không thể thiếu trong mỗi bữa cơm, tiệc tùng cho cánh đàn ông. Và rượu đông trùng hạ thảo sẽ là một cực hẩm rất tốt cho sức khỏe đấy. Rượu đông trùng hạ thảo ngâm cùng nhân sâm hoặc nhung hươu trong vòng 1 tháng giúp ôn thận, tráng dương, cải thiện chức năng tình dục ở cả nữ giới và nam giới.

Thành phần nguyên liệu: 3g đông trùng hạ thảo, 100g gạo nếp, 20g hoàng kỳ, 20g sơn dược.

Các bước chế biến: Công đoạn đầu tiên bạn cần làm là dùng hoàng kỳ sắc thành nước thuốc, bỏ cặn, chỉ lấy phần nước. Sau đó, dùng nước thuốc hoàng kỳ để nấu cháo cùng gạo nếp. Cuối cùng, cho đông trùng hạ thảo thiên phúc và sơn dược vào nấu cùng đến khi nhừ là dùng được.

Cháo gà đông trùng hạ thảo:

Thành phần nguyên liệu: gạo nấu cháo, thịt gà nạc 300g, đông trùng hạ thảo nguyên con 10g, gia vị, hạt tiêu…vừa đủ.

Các bước chế biến: luộc chín gà, để nguội xé thành các sợi dài mỏng. Vo gạo và cho nước vào nấu thành cháo, khi cháo vừa chín cho đông trùng hạ thảo nguyên con và thịt gà xé vào. Nêm nếm gia vị vừa ăn, đun từ 10 – 15 phút thì tắt bếp.

Cháo đông trùng hạ thảo nấu chay:

Chuẩn bị nguyên liệu: 1 chén gạo nếp, 7,5gr đông trùng hạ thảo, 1 thìa câu kỷ và 10 chén nước.

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ, bạn vo sạch gạo nếp và để ráo nước. Tiếp theo cho nước vào nồi nấu sôi lên rồi mới cho lần lượt đông trùng hạ thảo, câu kỷ và gạo nếp vào. Khi nồi sôi lên thì vặn nhỏ lửa và thường xuyên khuấy đều lên trong khoảng 30 phút.

Sườn lợn hầm đông trùng hạ thảo:

Nguyên liệu chuẩn bị:

9gr đông trùng hạ thảo.

12gr nhân sâm.

12gr đương quy.

12gr kỷ tử.

1kg sườn heo.

Gia vị.

Cách chế biến:

Sườn heo rửa sạch, để ráo nước. Thêm vào sườn heo chút nước mắm, bột nêm, mì chính, tiêu vào đảo đều.Để 15 phút cho ngấm gia vị.Cho sườn heo vào nồi đảo qua thấy tái thịt là được.Cho thịt heo vào 1 cái nồi áp suất, thêm nước, đông trùng hạ thảo, nhân sâm, đương quy, kỷ tử vào hầm thấy nhừ là được. Món này có tác dụng làm giảm căng thẳng và mệt mỏi, giúp bạn có một tinh thân khỏe mạnh và tràn đầy sức sống

Gà ác hầm đông trùng hạ thảo:

Nguyên liệu:

Thịt gà ác 100gr (1 con nguyên).

Đông trùng hạ thảo 10gr.

Hoài sơn 30gr.

Gia vị vừa đủ.

Để chế biến món này rất đơn giản. Bạn chỉ cần mổ moi gà ác rồi rửa sạch đông trùng hạ thảo. Hoài sơn cuộn nhỏ lại nhồi đông trùng hạ thảo. Cho vào nồi hầm cách thủy tuần ăn 2 lần có tác dụng bồi bổ cơ thể, chống suy thận.

Đông Trùng hạ thảo chưng yến:

Nguyên liệu cần chuẩn bị 03g đông trùng hạ thảo (tương đương 30g tươi),01 Tổ Yến 12g.

đường phèn, nước vừa đủ 01 bát (150ml)

Đầu tiên bạn chỉ cần ngâm tổ yến trong nước khoảng 10 phút, sau đó vớt ra để ráo. Cho Tổ Yến, đường phèn và nước vô thố. Chưng cách thủy khoảng 15 phút, cho đông trùng hạ thảo vào chưng thêm 05 phút trước khi ăn.

Mỗi năm, sản lượng đông trùng tự nhiên thu được không nhiều nên giá thành cao. Trên một số trang web bán hàng uy tín quốc tế, hàng sấy khô có giá từ 50.000 USD đến 90.000 USD/kg (khoảng 1,1 đến 1,8 tỷ đồng). Hiện tại chưa có quốc gia nào nuôi được đông trùng hạ thảo tự nhiên cả. Tuy nhiên, một số nước như Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam, Singapore… đã nghiên cứu và trồng thành công loại Cordyceps militaris (hay còn gọi là Nhộng trùng thảo) có thành phần và tác dụng sinh học gần giống loại khai thác tự nhiên.

Tại Việt Nam giá của đồng trùng hạ thảo rất cao, có người khi tìm hiểu trên mạng và tới các đại lý dược liệu, anh choáng ngợp bởi nhiều loại. Giá bán cũng vô chừng, từ vài triệu đồng cho đến 2 tỷ đồng/kg.

Lý giải về tình trạng “loạn giá” hiện nay, anh Hùng, một chủ buôn đông trùng hạ thảo xách tay cho hay, tại nơi nuôi, 1 kg đông trùng hạ thảo tự nhiên dạng thô có giá 900-950 triệu đồng. Nếu tính chi phí môi giới, vận chuyển về Việt Nam, giá bán không thể dưới 1 tỷ đồng.

Với loại xuất xứ tự thiên, rất hiếm và giá hàng tỷ đồng/kg. Loại thứ hai là nuôi cấy nhân tạo, giá khoảng trên dưới 100 triệu đồng/kg. Cuối cùng là hàng giả được làm trên xác loại tự nhiên, hoặc hoàn toàn bằng bột. Hàng giả bị trà trộn trên thị trường rất nhiều, giá bán không cố định.

Đông trùng hạ thảo tự nhiên rất ít, càng ngày càng hiếm vì thế trên thị trường có rất nhiều hang giả. Có 2 cách để phân biệt hàng thật, giả. Đông trùng hạ thảo tự nhiên giá bán trên thị trường quốc tế khoảng 800-900 triệu, tại Việt Nam không dưới 1 tỷ đồng/kg. Loại nuôi cấy nhân tạo đã được làm trên quy mô lớn, nên mức giá mà các nhà sản xuất đưa ra dao động khoảng 100 triệu đồng/kg. Nếu như giá rẻ hơn rất có thể là hang giả. Bạn đừng tin rằng người ta bán một loại quý hiếm như vậy cho bạn với giá rẻ là hàng thật. Cách thứ hai là phân biệt qua vỏ bên ngoài, thường chỉ áp dụng với đông trùng khai thác tự nhiên. “Đông trùng hạ thảo thật có màu vàng sậm. Phần đầu đỏ từ thô sau đó mịn dần. Mắt con trùng màu vàng nâu, nhìn khôn. Dưới bụng có 8 chân nhú lên. Gần miệng sâu có 6 cái chân nhỏ giống chân con sâu thông thường. Phần lưng có nếp nhăn rõ ràng, cứ 3 vòng thành 1 nhóm. Đặc biệt, trên mình sâu có những sợi lông rất nhỏ, li ti. Nếu được nặn bằng bột, chúng không thể nào có những sợi lông mảnh đến như vậy”, anh Lai nhấn mạnh.

Để tránh mua phải hang giả, bạn nên tìm đến nhưng nơi uy tín không nên mua tràn lan trên mạng. Hơn thế nữa khi mua bạn nên bảo chủ cửa hang cho xem giấy phép chứng nhận buôn bán và giấy kiểm định hang thật.